Op bezoek in het Textile Research Centre, Leiden.

Soms word ik gebeld door journalisten. Dan vragen ze me dingen als: ‘Kun jij me misschien helpen aan een bekeerling?’, ‘Ken jij misschien een moslim?’, ‘Heb jij niet een vrouw met boerka in je netwerk?’

Expert

Meestal verwijs ik zulke journalisten naar moskeeën, en soms stuur ik een oproepje rond. Maar bij die laatste vraag, naar boerka-vrouwen, geef ik graag ook nog eventjes college: nee, vrouwen in boerka komen in Nederland niet voor. Hier wordt vooral de niqaab gedragen, een gezichtssluier die de ogen in principe vrijhoudt. Een boerka, leg ik dan geduldig uit, is zo’n blauw gewaad zoals in Afghanistan wordt gedragen, waarbij de ogen achter een soort gaas zitten.

Ik bedoel, je bent expert, of je bent het niet, en ach … ik ben niet te beroerd mijn kennis te delen.

Maar een tijd geleden was ik bij het Textile Research Centre in Leiden, en nu werd het MIJ allemaal eens even geduldig uitgelegd.

Sexy

‘Waarom noemt u dat een boerka?’, vraag ik aan de directeur van het centrum, Gillian Vogelsang-Eastwood, terwijl ze iets omhooghoudt wat nou niet bepaald lijkt op dat blauwe, Afghaanse gewaad uit mijn definitie. Als het iets is, dan is het sexy, van wat we kennen uit harem-scènes uit de film.

‘Hoe zou ik het dan moeten noemen?’, vraagt ze. Eh, een niqaab, toch? Misschien? Twijfel ik. Ze rolt met haar ogen. Allemaal fabeltjes, die – zucht – de wereld in zijn geholpen door de media.

De media bijt op haar lip.

Goede nieuws

Vogelsang-Eastwood opent dozen uit het depot en ze tekent: kijk, twee stukjes horizontale stof over het voorhoofd en de mond, met daartussen touwtjes? Boerka! Stukje stof met uitsparingen voor de ogen? Niqaab! En het blauwe, Afghaanse gewaad met de gaasjes dan? Dat is een chadori! En dan zijn er ook nog de litham, ru-band, miqua en …. Het duizelt me. Ze onderscheidt minimaal 22 soorten gezichtssluiers.

Het goede nieuws is wel: dat wat de Nederlandse vrouwen dragen, is inderdaad een niqaab. Dat heb ik gelukkig altijd goed gezegd.

Venetiaanse maskers

Ik kijk mijn ogen uit. Sommige gezichtssluiers lijken wel Venetiaanse maskers: kleurrijk, fijntjes geborduurd, sjieke materialen, de neuzen spits naar voren. Ze toont gezichtsbedekking die bij Bedoeïenenvrouwen niet over de mond valt, zodat hun tatoeages daar gewoon zichtbaar blijven. Ik zie blingblingsluiers, die schreeuwen: kijk naar mij! Er is zelfs een oranje  gewaad, ooit bedoeld voor de supporters van een EK voetbal, maar dat niemand ooit gedragen heeft, omdat Nederland al uitgeschakeld was vóór het moment dat de gewaden gearriveerd waren.

Ik in blauwe boerka … eh … chadori

Vallende piano

‘Kijk, het zicht erdoorheen is prima’, zegt Vogelsang-Eastwood als ik zelf het blauwe gewaad mag aantrekken dat ik tot voor kort een boerka had genoemd. Maar eerlijk gezegd heb ik de dingen weleens helderder gezien – toen ik een niqaab droeg bijvoorbeeld. Oké, je zult niet zo snel ergens tegenaanlopen. Lantarenpalen, tegemoetkomende voetgangers, een neervallende piano, ja, die kun je wel ontwijken. Maar als ik een selfie wil maken, kan ik mijn lichtmeter en display niet zien door de stof. Niet aanbevolen voor het fijnmazigere werk dus, zo’n chadori.

Gouden tip

Maar goed, hoe nu te manoeuvreren in dit taalkundige moeras? Daarvoor drie tips:

1. Met het woord niqaab (officiële spelling nikab) zit je altijd goed als je de sluier wilt aanduiden die het gehele gezicht bedekt behalve de ogen.
2. Gebruik het woord boerka liever niet voor gewaden die in Nederland voorkomen. Volgens de – uiteenlopende – definities van deskundigen is die minder nauwkeurig voor het gewaad dat je in ons land ziet, en het heeft ook een negatieve associatie in het algemene taalgebruik.
3. Maar dan de gouden tip. Als je een sluier voor het gezicht een gezichtssluier noemt, zit je altijd goed. 🙂

~~~~

Ik werk sinds 2014 aan het project Veiled (Gesluierd), over vrouwen die kiezen voor de niqaab. Op dit moment hou ik via Voor de kunst een crowdfunding om mijn boek over dit project te maken. Help mij op Voor de kunst mee het boek te maken! Ik ben met alle bijdragen heel erg blij.